Μπότσαρης

Σουλιώτικη οικογένεια αρματολών και αγωνιστών, οι οποίοι διακρίθηκαν στους τοπικούς πολέμους κατά του Αλή πασά και κατά την Επανάσταση. Αποτελούσαν ξεχωριστή φάρα εγκατεστημένη σε ιδιαίτερο χωριό, κοντά στη σημερινή Λάκκα Μπότσαρη και ήταν, μαζί με τους Τζαβελαίους, οι επιφανέστεροι και από τους πρώτους οικιστές του Σουλίου. Ηγέτης του οίκου των Μ. κατά τον 18o αι. αναφέρεται ο Κίτσος (Χρίστος) Μ., στον οποίο αποδίδονται πολλά κατορθώματα. 1. Γιώργης (1719 - 1793). Γιος του Κίτσου. Ανέλαβε την αρχηγία της φάρας περί τα μέσα του 18ου αι. Έδρασε κατά την πρώτη επίθεση του Αλή πασά εναντίον του Σουλίου (1789), τον οποίο εξανάγκασε να αποχωρήσει στα Γιάννενα και να πληρώσει λύτρα στους Σουλιώτες για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων. Σε άλλη επίθεση του Αλή, ο Μ. βρέθηκε απροετοίμαστος και αναγκάστηκε να αποσύρει τη φάρα του και να εγκατασταθεί στο Βουλγαρέλι, όπως του όρισε ο Αλής, ο οποίος κράτησε ως όμηρο τον γιο του Κίτσο. Ο Μ. ανακηρύχθηκε αρματολός, αλλά οι έριδες και οι αντιθέσεις μεταξύ των οικογενειών τον ανάγκασαν ν’ αποσυρθεί υπέρ του πρωτότοκου γιου του Τούσια (Αθανάσιος), ενώ κατ’ άλλους αυτοκτόνησε στα Τζουμέρκα. 2. Αθανάσιος (Τούσιας) (1750 - 1792). Νεότατος στάλθηκε, με άλλους οπλαρχηγούς, στην Πετρούπολη προς την Αικατερίνη B’, από την οποία έλαβε πολλά δώρα και το «μπαϊράκι» των Μ. Ως αρχηγός της φάρας δεν σημείωσε επιτυχίες και σκοτώθηκε σε εσωτερικές διαμάχες των Σουλιωτών. 3. Κίτσος (Χρίστος) (1755 - 1813). Δευτερότοκος γιος του Γιώργη Μ. Έζησε ως όμηρος στην αυλή του Αλή πασά, ο οποίος τον περιέβαλε με συμπάθεια. Όταν όμως ο Αλής εκστράτευσε κατά του Σουλίου, το 1803, ο Μ. άφησε τον γιο του Κώστα στα χέρια των τυράννων και την οικογένειά του στο Βουλγαρέλι και αγωνίστηκε με ηρωισμό για την απόκρουση της εισβολής. Μετά την πτώση του Σουλίου, βρέθηκε, με τον Κουτσονίκα, επικεφαλής της φάλαγγας των πολεμιστών που τράβηξε προς το Ζάλογγο, για να καταφύγουν στην Πάργα. Ύστερα από σκληρές συγκρούσεις έφτασε με τους άνδρες του στην Κέρκυρα και κατατάχτηκε στα ηπειρωτικά τάγματα με τον βαθμό του ταγματάρχη, αλλά γύρισε όταν ο Αλής τον εκβίασε με τη ζωή της οικογένειάς του. Δολοφονήθηκε αργότερα στην Άρτα από τον Γώγο Μπακόλα, κατ’ εντολή του Αλή. 4. Νότης (1759 - Ναύπακτος 1841). Αδελφός του Κίτσου και υστερότοκος γιος του Γιώργη Μ. Ανέλαβε την αρχηγία της φάρας μετά τη δολοφονία του Κίτσου. Διακρίθηκε για τον ηρωισμό του στην τραγωδία του Σέλτσου (1805), όταν η κόρη και η σύζυγός του ρίχτηκαν στον Αχελώο, για να μην συλληφθούν από τους Αλβανούς. Ο Νότης συνελήφθη και κλείστηκε βαριά τραυματισμένος στο φρούριο της Κλεισούρας, απ’ όπου δραπέτευσε τον επόμενο χρόνο. Αργότερα, ο Αλής, με τη μεσολάβηση του Ιμπραήμ, του έδωσε χάρη και τον τίμησε, με σκοπό να προσελκύσει και τους άλλους Σουλιώτες που είχαν καταφύγει στην Κέρκυρα. Το σχέδιο όμως αυτό απέτυχε και ο Μ., ύστερα από πολλές περιπέτειες, πέρασε στην Κέρκυρα όπου συγκρότησε σώμα, με το οποίο έφτασε στην Πάργα και ύστερα στην Πρέβεζα, όταν τα στρατεύματα του Αλή πολεμούσαν εναντίον των στρατευμάτων του σουλτάνου. Οι Σουλιώτες πολέμησαν, κατά τις περιστάσεις, άλλοτε υπέρ του Αλή και άλλοτε εναντίον του. Έτσι, κατόρθωσαν να πάρουν από τους Τούρκους διάφορες τοποθεσίες και το Σούλι, όπου κατέφυγαν μετά τη συντριβή του Αλή. Εκεί τους πολιόρκησαν, στην Κιάφα και στο Κούγκι, τα τουρκικά στρατεύματα υπό τον Κιουταχή. Μετά τις ατυχείς μάχες του Πέτα και της Σπλάντζας, οι Σουλιώτες, με αρχηγό τον Νότη Μ., αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν και να εγκαταλείψουν το Σούλι. Ο Νότης Μ. συγκρότησε αργότερα στην Επτάνησο δύναμη από Σουλιώτες με τους οποίους έφτασε στο Μεσολόγγι, όπου διακρίθηκε σε όλες τις πολιορκίες και κατά την έξοδο. Αργότερα πολέμησε και τραυματίστηκε στο Δίστομο (1827). Μετά δυο χρόνια διακρίθηκε στην πολιορκία και συντέλεσε σημαντικά στην άλωση της Ναυπάκτου (1829). 5. Μάρκος (Σούλι 1790 - Καρπενήσι 1823). Βλ. λ. Μπότσαρης, Μάρκος. 6. Κώστας (; - Αθήνα 1853). Αδελφός του Μάρκου. Έζησε κατά τη νεότητά του ως όμηρος στην αυλή του Αλή, όσο κράτησε η εμπόλεμη κατάσταση των Σουλιωτών με τον πασά των Ιωαννίνων. Όταν απελευθερώθηκε, πολέμησε μαζί με το θείο του Νότη και με τον Μάρκο, τον οποίο διαδέχτηκε ως αρχηγός των Σουλιωτών. Αγωνίστηκε γενναία στην Πάτρα (1824) και έξω από το Μεσολόγγι σε όλη τη διάρκεια της πολιορκίας του. Διορίστηκε στρατηγός της Στερεάς, κατέβηκε στην Αττική στην απόβαση της Μουνιχίας, στη μάχη του Φαλήρου και ακολούθησε τον Τσορτς σε όλες τις μάχες της Δ. Στερεάς. Την εποχή του Όθωνα έφτασε στο βαθμό του υποστράτηγου και το 1844 διορίστηκε γερουσιαστής. 7. Μάρκος (1836 - 1894). Γιος του Κώστα, εκπαιδεύτηκε στην Αγγλία, κατατάχτηκε στο αγγλικό ναυτικό, εκτέλεσε δύο φορές τον γύρο του κόσμου και πολέμησε στην Κρήτη το 1866, 8. Αθανάσιος (19ος αι.). Γιος του Κώστα, αξιωματικός. Διακρίθηκε στην Κρήτη το 1866. 9. Δημήτριος (1808 - 1892). Έζησε στο Μεσολόγγι κατά την πολιορκία του και μετά την έξοδο πολέμησε στη μάχη του Φαλήρου. Μετά την απελευθέρωση έφτασε στον βαθμό του αντιστράτηγου. Το 1854 βγήκε, επικεφαλής ανταρτών, στην Ήπειρο, υπήρξε πληρεξούσιος στις συνελεύσεις του 1843 και 1862 και δυο φορές υπουργός Στρατιωτικών. 10. Δημήτριος (1814 - 1871). Γιος του Μάρκου, αξιωματικός του ελληνικού στρατού. Φοίτησε στη στρατιωτική Ακαδημία του Μονάχου. Διετέλεσε υπουργός Στρατιωτικών το 1859 και το 1866-67. 11. Νότης - Τιμολέων (1815 - 1860). Φοίτησε στη Σχολή Ευελπίδων της Αίγινας και έφτασε στον βαθμό του συνταγματάρχη. Έγινε υπουργός Στρατιωτικών το 1851. 12. Μάρκος (1834 - 1900). Αξιωματικός του μηχανικού. Διετέλεσε για αρκετά χρόνια υποδιοικητής της Σχολής Ευελπίδων και έπειτα επιθεωρητής του Μηχανικού. Το 1897 πήρε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο και διακρίθηκε στις επιχειρήσεις της Ηπείρου. 13. Μάρκος (1836 - 1894). Αξιωματικός του ναυτικού. Σε νεαρή ηλικία στάλθηκε από τον βασιλιά Όθωνα στην Αγγλία, όπου, αφού εκπαιδεύτηκε σε ναυτική σχολή, κατατάχθηκε στο αγγλικό ναυτικό. Όταν ξέσπασε η κρητική επανάσταση του 1866 κατέβηκε στην Κρήτη μαζί με τον αδερφό του Κίτσο και πήρε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον των Τούρκων, στη διάρκεια των οποίων πολέμησε με εξαιρετικό θάρρος. Αργότερα στάλθηκε από την κυβέρνηση Τρικούπη στο Σεν-Ναζέρ για να παρακολουθήσει τη ναυπήγηση του θωρηκτού «Ύδρα», του οποίου ήταν και ο πρώτος κυβερνήτης. 14. Νάσος (; - 1902). Στρατιωτικός. Παιδί ακόμα, στάλθηκε από τον βασιλιά Όθωνα στη Ρωσία, όπου εκπαιδεύτηκε στη στρατιωτική σχολή της Πετρούπολης και κατόπιν κατατάχθηκε στο ρωσικό στρατό με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού. Αργότερα πήρε μέρος, όπως και οι άλλοι αδερφοί του, στην Κρητική επανάσταση του 1866, μετά το τέλος της οποίας κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό. Υπηρέτησε έως τον θάνατό του. 15. Κίτσος (Μεσολόγγι 1841 - Αθήνα 1915). Στρατιωτικός και πολιτικός. Γιος του στρατηγού και γερουσιαστή Κωνσταντίνου M., σπούδασε στη στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και το 1862 πήρε μέρος στη Ναυπλιακή Επανάσταση. Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1866, κατέβηκε στην Κρήτη, όπου πολέμησε στις επαρχίες Σφακιών, Κυδωνίας, Σελίνου και Αποκορώνου. Το 1885, ταγματάρχης πια, στάλθηκε από την ελληνική κυβέρνηση για μετεκπαίδευση στη Γαλλία και όταν γύρισε στην Ελλάδα, διορίστηκε καθηγητής της Σχολής Ευελπίδων. Το 1896 εξελέγη βουλευτής Άρτας αλλά τον επόμενο χρόνο, εξαιτίας του Ελληνοτουρκικού πολέμου, ξαναγύρισε στο στράτευμα και ως διοικητής ταξιαρχίας πήρε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις της Ηπείρου. 16. Κωνσταντίνος (1882 - ;). Στρατιωτικός. Γιος του στρατηγού Κίτσου Μ., διακρίθηκε ως διοικητής τάγματος στις πολεμικές επιχειρήσεις των Βαλκανικών πολέμων του 1912-13 και αργότερα στην εκστρατεία της Μ. Ασίας. 17. Δημήτριος (1889 - ;). Στρατιωτικός και πολιτικός. Σπούδασε στη στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και κατόπιν μετεκπαιδεύτηκε στο εξωτερικό ως ανθυπολοχαγός του μηχανικού. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13 και αργότερα στη Μικρασιατική εκστρατεία ως διοικητής του Μηχανικού του B’ Σώματος στρατού. Διετέλεσε καθηγητής στη Σχολή Ευελπίδων και στρατιωτικός ακόλουθος στη Βέρνη, το Βερολίνο και το Βουκουρέστι. Το 1923 αποστρατεύτηκε και αναμείχθηκε στη πολιτική. Εξελέγη πολλές φορές βουλευτής Ιωαννίνων και διετέλεσε διαδοχικά υπουργός Συγκοινωνιών (1924), υπουργός Ναυτικών και Εμπορικής Ναυτιλίας (1929-30) και υπουργός γενικός διοικητής Ηπείρου (1933). Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής ακολούθησε την ελληνική κυβέρνηση στο Κάιρο και μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας ανέλαβε διάφορες αποστολές στο εξωτερικό. Έγραψε διάφορα έργα με ιστορικό, πολιτικό και εθνολογικό περιεχόμενο. Ο αγωνιστής του ’21 και οπλαρχηγός Νότης Μπότσαρης. Ο Μάρκος Μπότσαρης υπήρξε ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης στη Ρούμελη. «Ο Μπότσαρης αιφνιδιάζει το στρατόπεδο των Τούρκων», έργο του Γάλλου ζωγράφου Ντελακρουά, εμπνευσμένο από τη ζωή του θρυλικού Σουλιώτη ήρωα και μεγάλου αγωνιστή του ‘21 Μάρκου Μπότσαρη.